Samen verder na ontrouw

Vreemdgaan is een taboe, er wordt weinig over gesproken. Maar het gebeurt meer dan we vaak beseffen. Onder de heteroseksuele stellen gaat 27% van de vrouwen en 25% van de mannen wel eens vreemd, blijkt uit onderzoek van psycholoog Henk Noort. Ik heb het idee dat het aantal eigenlijk nog hoger ligt. In mijn praktijk speelt het bij ruim de helft van de stellen in meer of mindere mate (een affaire, chatten of soms alleen een korte misstap of flirt). De impact is altijd groot, of het nu een lange affaire is of een kleine misstap. Er lijkt iets blijvend veranderd. Toch vindt vreemdgaan meestal niet voor niets plaats en kun je zeker goed samen verder na ontrouw. Vaak zelfs merk ik dat stellen door zo’n heftige gebeurtenis juist meer verbinding vinden als ze deze gebeurtenis aangrijpen om te werken aan hun relatie.

De vicieuze spiraal na ontrouw

Als je bewust kiest voor samen verder na ontrouw, lukt het niet zomaar weer de draad op te pakken. Vaak kom je samen in een negatieve spiraal terecht. Als bedrogen partner voel je je vernederd en onzeker en kan je niet in het reine komen met het gewetenloze gedrag van je geliefde. Dit leidt tot achterdocht en jaloezie. Dat uit zich in bezitterig gedrag en een hang naar controle over je geliefde: “Als zij ’s avonds buiten gaat wandelen, zal ze dan toch weer stiekem hem gaan bellen?” En soms wil je als bedrogen geliefde een tijd lang geen seks meer of zelfs geen lichamelijke intimiteit (knuffelen/ aanraken).

Als het vertrouwen weg is, zie je dat de intimiteit minder wordt, zowel emotioneel als lichamelijk. Het voelt niet veilig meer, steeds weer die angst dat het weer kan gebeuren, steeds weer de verdenking van misleiding: moeten gissen naar wat er in het hoofd van je geliefde afspeelt. Uit zelfbescherming wordt de bedrogen partner minder open naar zijn of haar geliefde, dus dat betekent ook minder emoties en gedachten delen, want dat voelt kwetsbaar. Terwijl juist de verbinding weer hersteld moet worden na ontrouw. En dat herstel lukt, paradoxaal genoeg, alleen door intimiteit: goede gesprekken en seksualiteit. Alleen daardoor wordt de relatie weer positief en veilig. Je kunt je voorstellen dat je als stel dus al snel in een vicieuze cirkel terecht komt, waar je soms zonder hulp niet uit komt. Samen verder na ontrouw, vergt dus wel wat investering om de negatieve spiraal te doorbreken.

Verwerkingsfases

Het kan een traumatische ervaring zijn om door je geliefde bedrogen te worden met een ander. Zeker als het om een affaire van maanden of soms jaren gaat en als achteraf blijkt dat je geliefde heel vaak tegen je heeft gelogen. De persoon die je altijd lief had, heeft ineens een schaduwkant die je niet kende. Met terugwerkende kracht lijkt wat jullie samen hadden ineens minder waard. De werkelijkheid staat op zijn kop. Je kunt je geliefde niet meer zomaar in alles geloven, je trekt alles in twijfel en bent bang voor misleiding. Dat maakt je angstig, gesloten en onzeker. De mooie exclusieve verbinding die jullie hadden, is in één klap weg. Dat is een groot verlies en doet vreselijk veel pijn.

Ongeloof, woede, verdriet en acceptatie

De verwerking van trauma verloopt in vier fases. Eerst is er ongeloof en ontkenning. Maar al vrij snel komt er heel veel woede los. Deze wordt gestuurd door pijn en angst.
Na de woede volgt als derde fase het wanhopige verdriet om wat je bent kwijt geraakt en wat jou is aan gedaan. En daarna pas komt tot slot de acceptatie. Je kunt de vreselijke gebeurtenissen in je relatie pas accepteren na verdriet. Juist daarom is het zo belangrijk om eerst je woede goed te doorleven en vervolgens je verdriet volledig toe te laten, want alleen dan kun je pas echt verder met jezelf en dus ook met je partner.

Gedachten versus gevoel

Woede ontstaat als iemand jouw grens over gaat. Het is heel belangrijk om de woede eruit te gooien wanneer je door jouw partner bedrogen bent. Zo zorg je dat je hier niet in blijft hangen. Want deze woede kan juist ook het herstel van de relatie in de weg zitten. Steeds als je weer bouwt aan verbinding en de genegenheid voor je geliefde terugkomt, is daar weer de stem in je hoofd: “Dit is te mooi om waar te zijn…. hier klopt iets niet…. pas op om je aan deze persoon over te geven, want hij is niet te vertrouwen!”. Ook de norm van de buitenwereld als negatieve gedachten beïnvloeden jouw gevoelens. Je buurvrouw zegt bijvoorbeeld: “Ben je nog niet bij hem weg? Ik had hem allang met zijn spullen op straat gezet!” Deze gedachten zijn een vorm van zelfbescherming, maar ze wakkeren constant de boosheid weer aan. Je gedachten (je ratio) zijn in strijd met je gevoel, dat is een slopend proces.

Daarnaast onderdrukken je gedachten jouw gevoel en zorgen ervoor dat emoties niet voldoende gereguleerd kunnen worden. Onderdrukte emoties kunnen leiden tot depressie of juist zorgen voor ongecontroleerde woed. Dit kan beide veel schade aanrichten. Het kan dan gebeuren dat iemand verwoestend om zich heen slaat, verbitterd en wraakzuchtig wordt of juist afgesloten en lusteloos in geval van depressie. Zoek dus altijd hulp om bij jouw gevoelens te komen, zeker wanneer je deze steun niet bij jouw geliefde kunt vinden. Er zijn altijd mensen die jou kunnen helpen om hierover te praten. Ook is het belangrijk om te blijven voelen in je lijf, bijvoorbeeld door te wandelen of te sporten.

onderdrukte woede moet eruit

Woede die je onderdrukt, herken je als eerste bij jezelf aan irritatie en frustratie. En na verloop van tijd kan de woede er ongecontroleerd heftig uitkomen. Als je niet boos mag zijn van jezelf of de ander, of te trots bent om dit toe te geven, word je boosheid alleen maar erger. Deze moet er hoe dan ook uit. Het is dus juist goed om te erkennen dat je boos bent. Jouw geliefde kan hier het beste gewoon naar luisteren en zeggen: “ik begrijp dat je boos bent, vertel me wat er in je omgaat”. Dat helpt om de woede te ventileren en je voelt je als slachtoffer gehoord en erkend in je emoties. Achter de woede ligt het verdriet, dat is waar het werkelijk om gaat. Als jullie hier samen kunnen komen, delen jullie met elkaar wat er in jullie omgaat, zodat jullie verbinding wordt versterkt. Wees dus beiden vooral niet bang voor de boosheid.

Hoe kon je zoiets doen?

In mijn praktijk hoor ik geliefden die verraden zijn vaak zeggen: “Hoe kon je zo gewetenloos handelen?” Ze werpen hun partners verwijten toe als “Terwijl ik voor de kinderen zorgde, lag jij met haar in bed. Dacht je dan geen moment aan mij of aan je kinderen?” Voor de bedrogene helpt het altijd erg om te begrijpen waarom zijn of haar geliefde zoiets gewetenloos deed. Zo lang ze dit niet weten, zullen ze zich enorm vervreemd voelen van hun geliefde. Ze kennen hem of haar niet meer terug. “Heb ik me dan al die jaren zo vergist in mijn geliefde?” Het zorgt voor veel onzekerheid en wantrouwen.

Vaak is het heel duidelijk te herleiden waardoor de ontrouw of misstap heeft plaatsgevonden. Zelfs wanneer de bedrieger zelf niet snapt wat hem bezielde en leek te handelen vanuit een roes, kun je terugvinden wat de aanleidingen zijn geweest. Het zijn nooit excuses, maar het maakt het voor de bedrogen partner een logischer verhaal, wat helpt om elkaar weer terug te vinden en om te vergeven. De motieven om vreemd te gaan hebben altijd te maken met de persoon die vreemdgaat. Zodra de bedrogene dat realiseert, wordt de vernedering minder en lukt het makkelijker om te vergeven.

Redenen voor ontrouw

Er zijn verschillende redenen waarom mensen vreemdgaan. Dit is niet lang niet altijd bewust, maar achteraf is er wel vaak één belangrijke reden aan te wijzen.

vreemdgaan als Vlucht

Overspel is heel vaak een vlucht. Meestal zie ik het in mijn praktijk bij mensen die hun eigen emoties niet kunnen reguleren. Wanneer ze in een moeilijke situatie komen, kunnen ze geen kant op met hun gevoelens. Vaak hebben ze een emotioneel sterke partner waar ze op steunen, maar wanneer deze door omstandigheden niet beschikbaar is of zelf emotionele steun van hen nodig heeft (bijvoorbeeld door rouw, verlies of ziekte), ontstaat er een onhoudbare situatie. Er is dan juist behoefte aan intimiteit en verlangen om echt iets te voelen, te voelen dat je leeft. De spanning van een affaire, zorgt ervoor dat iemand zichzelf echt weer voelt. “Ik ging er goed op” hoor ik regelmatig, alsof iemand het over een drugs heeft. De noodzaak om te voelen, is zo groot dat je vlucht in een verslavende liefdeskick. Dat gebeurt ook wanneer iemand in een sleur is beland. “Mijn vrouw is niet saai, maar het leven is lusteloos en voorspelbaar”. De midlifecrises is beangstigend, je raakt in paniek omdat het lijkt dat het leven altijd hetzelfde blijft. Hoewel je houdt van je gezin, wil je weer groots en energiek leven. Een spannend, nieuw persoon helpt daar dan bij. De bedrogen geliefde zal dit altijd ervaren als dat hij of zij saai is geworden. In werkelijkheid vindt de overspelige partner vooral zichzelf saai.

Verliefd op een ander

Natuurlijk gaan mensen ook vaak vreemd omdat ze niet meer gelukkig zijn met hun partner en verliefd worden op een ander. Dat kan ook vaak het einde betekenen van hun relatie. Ze zijn zichzelf niet of al die jaren nooit geweest en vinden zichzelf weer terug in een nieuwe liefde. Een nieuwe start in de liefde is dan aanlokkelijker, want ze zien geen heil meer in investeren in hun oude liefde. Dan gaan ze niet samen verder na ontrouw.
Maar ook hier is de reden achter de verliefdheid een vlucht. Namelijk niet bezig te hoeven zijn met jezelf, met je werkelijke hechtingsbehoeften. Als je die behoeften eerder onder de loep had genomen, was je misschien al eerder met je relatie aan de slag gegaan, of had je deze zelf al beëindigd voordat je overspel pleegde.

wederopbouw

Als de ontrouw aan het licht is gekomen en jullie samen beslissen om verder te gaan, is de relatie uit balans. Jouw overspelige geliefde heeft na een spannend avontuur zijn of haar relatie behouden en kan weer (opgelucht) verder met zijn of haar (gezins)leven. De schade is hooguit schuldgevoel, boetedoening of gezichtsverlies. En soms heeft het hem of haar zelfs wat opgeleverd, namelijk een ‘wake-up call’ om bij zijn of haar partner te blijven. Hij of zij hoeft niet te dealen met een nieuwe werkelijkheid, er hoeft geen trauma verwerkt te worden.
De bedrogen partner is nog lang niet zover. Die zit nog verbouwereerd met de brokstukken op de grond en probeert langzaam op te krabbelen.

luisteren

De fases van erkenning, woede, verdriet en acceptatie moeten voor de bedrogen geliefde allemaal doorlopen worden. De overspelige partner moet daar bij helpen. Vooral bij het verwerken van woede en verdriet is het zo hard nodig dat de getraumatiseerde partner gehoord wordt. Het delen van de pijn en erkenning daarvoor krijgen, zijn belangrijke stappen. Eigenlijk is actief, open luisteren het enige dat echt helpt daarvoor. Dat is best moeilijk, want ik zie regelmatig dat de partner die de misstap maakte zelf graag alweer verder wil, weer samen lol wil maken en leuke dingen beleven, weer bouwen aan de toekomst bovenop de brokstukken. Maar de puinhoop moet toch eerst echt worden opgeruimd.
Het zijn soms pijnlijke gesprekken, waarbij de overspelige partner het gevoel heeft dat hij of zij door het stof moet. Het vraagt zeer veel geduld, want je kunt er niet zomaar overheen stappen, je kunt niet zomaar verder. Wanneer de geliefden werkelijk de pijn samen delen, kan dit helend werken en weer zorgen voor vertrouwen en verbinding. Ze lopen weer samen in de pas. De tijd heelt wonden, maar in die tijd moet wel samen gewerkt worden. De pijn slijt niet zomaar.

balans herstellen

Ook kan het helpen als de balans letterlijk wordt hersteld, doordat de bedrogen partner zelf ook een affaire krijgt of even helemaal voor zichzelf kiest door tijdelijk apart te wonen of alleen op reis te gaan. De rollen moeten dan even worden omgedraaid, zodat je niet blijft hangen in schuldige en slachtoffer.

De kaper op de kust

De bekende relatietherapeute Esther Perel zegt: het bestaan van ‘de derde persoon’ (de kaper op de kust) zorgt ervoor dat partners hun best doen voor elkaar en dat je naar elkaar verlangt, want anders neem je elkaar makkelijk voor lief. Als iemand anders jouw geliefde ook leuk vindt, vindt je hem of haar meteen een stuk aantrekkelijker, want je voelt dat je je geliefde kunt verliezen. Het zorgt voor spanning en exclusiviteit. Het is dus fijn dat het concept vreemdgaan bestaat, zou je kunnen zeggen, zolang er maar geen gebruik van wordt gemaakt. Maar soms kan het zelfs helpen, als partners elkaar ergens onderweg zijn ‘kwijtgeraakt’ of zijn ‘ingedut’, dat één van de partners uit een soort wanhoopsgreep of wake-up call vreemdgaat.

ombuigen

Vreemdgaan wordt vaak hard veroordeeld door omstanders. Daardoor voelt de ontrouw al snel als alleen maar heel negatief. Terwijl je de gebeurtenis ook kunt ombuigen naar een inzicht voor je relatie, om deze naar een hoger plan te brengen. Elke fout kun je zien als een uitdaging voor jezelf en als je elkaar een tweede kans geeft en er constructief mee omgaat, kun je er echt sterker uitkomen.
Partners willen bij mij vooral graag weten waarom het gebeurd is. En dat is ook een heel belangrijke vraag! Welke behoefte wilde de vreemdganger vervullen die hij/zij in de relatie niet kon vervullen? Het heeft heel vaak ook niet te maken met een gemis bij hun partner, maar eerder bij zichzelf. Dat kan wel een onvervulde (hechtings)behoefte zijn in de relatie, die door het vreemdgaan eindelijk ontdekt wordt. Dat is een gouden randje!

mag ik het anders zien?

Verder is het heel belangrijk je bij alles in het leven te realiseren: je wordt niet ongelukkig van de gebeurtenissen zelf die je meemaakt, maar je wordt ongelukkig door je eigen gedachten erover. Dus ik leer geliefden ook om anders te reflecteren op wat er is gebeurd in hun relatie, oude overtuigingen te veranderen, erkennen en vergeven en samen de pijn aan te kijken en te verwerken. Dan raak je weer verbonden en geheeld. Dat is best hard werken en dat kun je als stel lang niet altijd zonder hulp.

Ik help jullie dus graag samen verder na ontrouw in mijn relatiecoach praktijk!
Lees ook mijn blog Kun je ontrouw in je relatie voorkomen?